Historia Moszczenicy
Nazwę Moszczenica zaliczamy do nazw kulturowych. Wywodzi się ona z błotnistej doliny rzeki Szotkówki, którędy prowadził trakt handlowy w kierunku południowym do Czech. Trakt ten ze względu na błotniste podłoże wymagał odpowiedniego wzmocnienia - wymoszczenia - czyli wyłożenia nawierzchni drogi drzewem i faszyną. H. Borek w pracy "Górny Śląsk w świetle nazw miejscowych" stwierdził: "Moszczenica pochodzi od mościć, moszczony, wykładać drogę, przejście przez mokradła". Przyjęcie dla osady nazwy od wymoszczenia drogi wydaje się najbardziej zasadne, gdyż potwierdza metodę stosowaną przez Słowian przy nadawaniu nowo zakładanym osadom - nawiązanie do otoczenia terenu.
Powstanie wsi Moszczenica datuje się na około 1300 rok. Jednak wzmianka o drewnianym kościółku pod wezwaniem św. Mikołaja w Moszczenicy zbudowanym w 1225 roku przesuwałaby datę powstania tutejszej parafii na pierwszą połowę XIII wieku.
Pod czeskim panowaniem
W1327 roku znaczna część Śląska dostała się pod panowanie czeskie. Ostatecznie Kazimierz Wielki na mocy Traktatu Namysłowskiego w 1348 roku zrzekł się Śląska na rzecz Czech, panujący zaś w Czechach Karol IV Luksemburczyk uznał Śląsk za nierozłączną część swego królestwa.
W 1526 roku Ferdynand I Habsburg objął tron czeski. W 1543 roku został cesarzem niemieckim i odtąd Habsburgowie byli jednocześnie cesarzami i królami czeskimi. Ich własnością stał się także Śląsk. Moszczenica wraz z 24 okolicznymi wsiami weszła w skład monarchii habsburskiej jako państwo stanowe, którego centrum stanowił Wodzisław.
Pod pruską niewolą
Pokój z 1763 roku pomiędzy Prusami a Austrią przesądził o przynależności Dolnego i Górnego Śląska do Prus na okres niemal stu lat. Dla polskiej ludności rozpoczął się kolejny etap niewoli narodowej. Co smutniejsze, dawna dzielnica polska dostała się w ręce Prus przy całkowitej obojętności ówczesnego państwa polskiego. Zabór Śląska przez Prusy był pewnego rodzaju wstępem do rozbiorów Polski, które dokonały się w ciągu następnych 30 lat.
Reformy w Prusach w XIX wieku objęły właściwie prawie wszystkie dziedziny życia, dotyczyły także spraw administracyjnych. W 1818 roku utworzono nowy powiat rybnicki, w skład którego weszła także Moszczenica.
Od 1871 roku Moszczenica stała się jedną z wielu wiosek nowo utworzonego Cesarstwa Niemieckiego. Dzieła zjednoczenia dokonał Otto von Bismarck, dążąc do jak najszybszego zjednoczenia państwa, starając się osłabić wszystkie siły, które jedności tej mogły zaszkodzić. Z tego powodu wydał zdecydowaną walkę polskim mieszkańcom Niemiec. Jego antypolska polityka znalazła odbicie na terenie Górnego Śląska.
Pod koniec XIX wieku ówcześni właściciele majątków w Jastrzębiu, hrabia Larisch i hrabia Friedlander, zapoczątkowali wiercenia, których celem było odkrycie złóż węgla. Wiercenia wykazały obecność gazu, który z jednej strony wykazywał obecność węgla koksującego, a z drugiej strony niósł niebezpieczeństwo wybuchów. W trakcie wierceń odkryto źródła solankowe przydatne w lecznictwie. Zaczęto budować domy kąpielowe, uruchomiono pijalnię wód oraz zorganizowano bazę hotelową. Dzięki budowie uzdrowiska, ludzie z okolicznych wsi, w tym także z Moszczenicy, znaleźli nowe źródło utrzymania.
Czasy najnowsze – XX wiek
Klęska Cesarstwa Niemieckiego w 1918 roku obudziła wśród Polaków na Śląsku nadzieję na powrót do prastarych piastowskich ziem, do niepodległego już państwa polskiego. W Moszczenicy już zimą 1918--1919 rozpoczęły się wiece agitacyjne za Polską. Pierwsze wiece odbywały się w tak zwanej sali Ranoszka, a prowadzili je adwokat z Rybnika -- Marian Różański i doktor -- Feliks Biały z Rybnika. Zaczęły powstawać i działać polskie organizacje takie jak: Towarzystwo Polek, chór Lutnia, Gniazdo Towarzystwa Gimnastycznego "Sokół". "Sokół" był dla władz organizacją niepożądaną, gdyż jego działalność nie ograniczała się do dziedziny sportowej, którą władze pruskie mogłyby jeszcze tolerować. Realizowane działania urastały do rangi "zbrodni", albowiem obowiązkiem członków było czytanie polskich książek i zapoznawanie się z historią literatury polskiej.
Według postanowień traktatu wersalskiego o prawno-państwowej przynależności Górnego Śląska miał zadecydować plebiscyt wyznaczony na 20.04.1921 roku. Większość mieszkańców Moszczenicy opowiedziała się za przynależnością do Polski. Musiano jednak jeszcze poczekać do 1922 roku, kiedy to 13 lipca wieś została uroczyście przejęta przez władze polskie.
Wieś częścią polskiego województwa śląskiego
3 VIII 1922 roku oddziały Wojska Polskiego pod dowództwem gen. Stanisława Szeptyckiego uroczyście przejęły z rąk aliantów powiat rybnicki, w tym także Moszczenicę.
W pierwszej połowie 1931 roku odbywał się w całym kraju drugi powszechny spis ludności. Wykazał on, iż gmina Moszczenica, składająca się z 6 dzielnic: Wieś, Dwór, Granica, Polowioki, Piaski, Szotkowice.
Niewątpliwie ważnym wydarzeniem w Moszczenicy w 1930 roku była budowa linii kolejowej Moszczenica Śl. - Cieszyn przez Zebrzydowice. Budowę zakończono w 1936 roku, a uroczystego otwarcia dokonano 30 listopada. "Pamiętna była to chwila, gdy pociąg komisyjny wiozący wybitnych przedstawicieli naszych władz państwowych i kościelnych, wjechał na udekorowany dworzec Moszczenica.
W sąsiedztwie wsi znajdowało się słynne uzdrowisko Jastrzębie Zdrój, dla którego Moszczenica była nie tylko zapleczem żywnościowym, lecz także jej mieszkańcy znajdowali tutaj miejsca pracy.
Kilkudziesięcioletnie starania o powstanie samodzielnej parafii w Moszczenicy zostały uwieńczone sukcesem - na mocy dekretu z dnia 29.07.1925 roku we wsi Moszczenica utworzono probostwo, pierwszym proboszczem został Polak - Ślązak z pobliskiej wioski Łaziska, ksiądz Edward Adamczyk.
Druga wojna światowa
1.09.1939 roku ludność Jastrzębia i okolic zaatakowana została od strony Raciborza przez V Dywizję Pancerną, dowodzoną przez gen. Lista. Zdecydowany opór stawiano na stokach Bożej Góry. Bronił jej szwadron Pułku Ułanów Pszczyńskich pod dowództwem Ottona Eismonta. Mimo zaciętej walki żołnierze wycofali się 1 września po południu. Od tego momentu na terenie Jastrzębia i okolic rozpoczął się okrutny okres okupacji. Jak w całej Polsce, tak i tu ludności nie ominęły represje: aresztowania, osadzanie w więzieniach, obozy koncentracyjne.
Pomimo rozpętania terroru i prześladowań w stosunku do miejscowej ludności, w okolicach Jastrzębia, w tym także Moszczenicy istniał ruch oporu. Ludzie odmawiali podpisywania Volkslisty, jak np. Józef Horek, rzeźbiarz z Moszczenicy, zesłany na katorżnicze roboty, zginął w kopalni w 1942 roku. Publicznie posługiwano się językiem polskim, za co m.in. zmarł w obozie w Linzu Wiktor Marcol, a grzywną został ukarany Józef Hojka z Moszczenicy. Polacy bronili się przed poborami do Wehrmachtu, inni otrzymawszy urlop, dezerterowali. W Moszczenicy w czasie obławy na dezerterów rozstrzelani zostali: Edmund Knura, Leon Hetman, Władysław Musioł.
Moszczeniczanie walczyli zarówno w ojczyźnie, jak i w szeregach Polskich Sił Zbrojnych na zachodzie, np.: Leon Hetmaniok w Wielkiej Brytanii, sap. Antoni Brzoza i strz. Franciszek Dudek. W II Korpusie: ppor. Ryszard Koczor, mjr inż. Karol Ranoszek, ppor. Franciszek Ranoszek i ppor. Ginter Ranoszek w lotnictwie.
Wstrząsającym wydarzeniem dla mieszkańców Jastrzębia była tragiczna ewakuacja więźniów obozu koncentracyjnego Oświęcim-Brzezinka. Kolumna więźniów wkroczyła na jastrzębską ziemię w dniu 20 stycznia 1945 roku, w godzinach popołudniowych. Przemarsz więźniów przez teren Jastrzębia oraz miejsce postoju noclegowego spowodowały śmierć 58 osób. Pomimo zastraszania więźniowie resztkami sił decydowali się na próby ucieczki, które przeważnie były udane. Pomagali im, narażając własne życie, mieszkańcy Jastrzębia i okolic. Wśród wielu z nich było nieżyjące już małżeństwo — Maria i Franciszek Parzychowie z Moszczenicy, którzy uratowali od niechybnej śmierci Romanę Durorz i jej córkę Annę. Za uratowanie życia Żydówkom z obozu Birkenau 3.06.1984 roku Instytut Pamięci "Yad Vashem" w Jerozolimie przyznał Marii i Franciszkowi Parzychom medal oraz dyplom "Sprawiedliwi wśród narodów świata" z prawem zasadzenia symbolicznego cyprysa w Alei Sprawiedliwych w Jerozolimie, co nastąpiło 12.02.1985 roku.
Na wyzwolenie spod okupacji hitlerowskiej moszczeniczanie czekali aż do 26 marca 1945 roku.
Po zakończeniu II wojny światowej mieszkańcy Moszczenicy niezwłocznie przystąpili do usuwania licznych szkód wojennych. W pośpiechu odbudowywali domostwa, gospodarstwa i placówki użyteczności publicznej. W 1947 roku podjęto z inicjatywy ks. proboszcza Maksymiliana Kowalczyka, przerwaną w wyniku działań wojennych, budowę nowego kościoła. Świątynia pod wezwaniem M.B. Różańcowej została oddana do użytku 8 października 1950 roku.
Rok 1954 to reorganizacja podziału administracyjnego, w wyniku którego powiat rybnicki został podzielony. Północna jego część tworzyła nadal powiat rybnicki, natomiast południowa - obejmująca rejon Wodzisławia, Jastrzębia, Moszczenicy, Połomii i Marklowic - utworzyła nowy, odrębny powiat wodzisławski, z siedzibą władz w Wodzisławiu.
Poważne zmiany zaczęły zachodzić w Moszczenicy od 1955 roku, kiedy to na nowo rozpoczęto wiercenia geologiczne w celu poszukiwań węgla kamiennego. Wiercenia przeprowadzano na polach Emila Krzystały, przy ulicy Zdrojowej, Ruptawskiej i w Szotkowicach. Badania potwierdziły istnienie zaburzeń tektonicznych i zagrożenia gazowego. Powstała dokumentacja geologiczna rejonu Jastrzębie-Moszczenica, która stała się podstawą projektów budowy kopalń: "Jastrzębie" i "Moszczenica".
Kopalnia "Moszczenica" została oddana do eksploatacji 4 grudnia 1965 roku.
W roku 1975 nastąpiła kolejna zmiana administracyjna Polski, połączona z reorganizacją władz terenowych. Powstało wtedy nowe województwo, zniesiono powiaty i gromady jako władze terenowe, a na ich miejsce powstały jednostki administracyjne, urzędy miejskie i gminne. W następstwie tych zmian Moszczenica Śląska została przyłączona do miasta Jastrzębia-Zdroju.